Haarlem

Droste fabriek

Locatie: Harmenjansweg 129 , Haarlem

De Droste fabriek is een industrieel monument en dateert van 1890. Het gebouw heeft een gewapend betonskelet, dat nodig was om de zware machines van de firma Droste te kunnen huisvesten. Het fabriekcomplex is door de jaren heen steeds verder uitgebreid en groeide met het bedrijf mee. Droste ontwikkelde zich tot een merk van wereldfaam, vooral bekend van de cacao en chocola.
Het merk was goed herkenbaar dankzij de beeltenis van de Droste-verpleegster. In de buitengevel van de fabriek is een tegeltableau van de verpleegster nog steeds te zien. De ligging van de fabriek was voor de aanvoer van goederen zeer gunstig: aan het Spaarne en nabij het spoorwegstation. Het complex is nog steeds in gebruik als chocoladefabriek. Er zijn plannen in ontwikkeling waarbij het monument geschikt zal worden gemaakt voor horeca en woningen.

Grote of st. Bavokerk

Locatie: Oude Groenmarkt 23, Haarlem
Open: ma-za 10-16u
www.grotekerk.nl
Laat-gotische kruisbasiliek gewijd aan St. Bavo. Eerst stond hier een kleinere kerk die omstreeks 1370 door brand werd beschadigd. Het nieuwe koor, met een uitzonderlijke lengte van 45 m, werd tegen 1400 voltooid. Het transept (het gedeelte in baksteen) en schip volgden in 1445-1500 onder leiding van meester Evert Spoorwater. Nadat het transept was verhoogd (het gedeelte in natuursteen) werd in 1502 met de bouw van een stenen zogenaamde vieringstoren begonnen in het midden van de kerk. Spoedig bleek het gewicht van zo'n stenen toren te groot voor het kerkgebouw zelf en is daarom in 1514-1517 weer afgebroken. Daarna werd een houten, met lood omklede toren gebouwd, onder leiding van Jacob Symonszoon van Edam. In 1662 werd in deze 80 m hoge toren een carillon van Francois Hemony aangebracht.

Teylers Museum

Locatie: Spaarne 16

Open: di-za 10-17u
www.teylersmuseum.nl

Uit de nalatenschap van de vermogende lakenkoopman en zijdefabrikant Pieter Teyler van de Hulst (1702-1778) is het oudste museum van Nederland gesticht. Deze had in zijn testament laten vastleggen dat na zijn dood zijn kapitaal ondergebracht moest worden in een stichting die als doelstelling had: het bevorderen van de godsdienst, de aanmoediging van kunsten en wetenschappen en het verlenen van bijstand aan arme en hulpbehoevende mensen. In 1778 werd de eerste aanzet voor het museum gegeven, uit die periode stamt het achterste deel van het museum, met de fraaie ovale zaal, naar een ontwerp van de architect Leendert Viervant. In 1878-1881 werd het museum vergroot en aan het Spaarne van een nieuwe voorgevel voorzien. De architect van deze indrukwekkende gevel is de Weense architect Christiaan Ulrich. De uitvoering en het toezicht werd gedaan door de Haarlemse architect A. van der Steur.




De Olyphant
Locatie: Korte Spaarne 23-25

Deze twee monumentale panden met authentieke trapgevels zijn omstreeks 1630 gebouwd. In de panden daarachter was al sinds circa 1550 een bierbrouwerij genaamd "De Olyphant" gevestigd. Deze bierbrouwerij is tot 1688 actief geweest. In de zijgevel aan de Wijdesteeg is een gevelsteen ingemetseld met de afbeelding van een olifant. De trapgevels van de twee panden zijn in de stijl van de Hollandse renaissance gebouwd en zijn rijkelijk van natuursteen voorzien. Dit bouwmateriaal moest echter worden aangevoerd vanuit België of Duitsland en was door het transport zeer kostbaar. Hier geldt dan ook dat de hoeveelheid natuursteen in een gevel een indicatie is voor de economische status van de eigenaar die het huis liet bouwen. De gevels zijn ‘op vlucht’ dat wil zeggen iets voorover hellend gemetseld. De bakstenen zijn hiervoor elke keer een beetje naar voren verschoven gemetseld. Hierdoor staat de gevel ongeveer 1 cm per opgaande meter naar voren. Aan de panden zijn duidelijk stijlen uit de 17e, 18e en 19e eeuwse architectuur zichtbaar. Deze variatie aan stijlen is onder andere te danken aan verschillende wijzigingen aan de indeling van vensters. De panden zijn op initiatief van de eigenaar, de Vereniging Hendrick de Keyser, gerestaureerd. Thans zijn er appartementen en kantoren in gevestigd.

De Waag

Locatie: Damstraat 29
De Waag is rond 1597 onder leiding van de Haarlemse stadsarchitect Lieven de Key gebouwd. De natuurstenen gevel van de Waag is vrij zeldzaam in Holland. Het transport van het benodigde natuursteen was in die tijd namelijk zeer kostbaar. Voor de oorspronkelijke functie als Waag staat het gebouw langs het Spaarne op een ideale plek. Daar konden de schepen aanmeren om hun handelswaar te lossen. Op de begane grond in de Waag bevond zich de waaghal. Hier hingen ook de balansen in de poortvormige deuren. Afhankelijk van het soort en gewicht van de ingebrachte goederen werd door het stadsbestuur belasting geheven. Tot 1915 heeft het gebouw deze functie vervuld. Tegenwoordig kunt u zelf makkelijk de Waag bezoeken want beneden in het pand is een bar/café in gevestigd. De bovenste verdiepingen worden al 175 jaar verhuurd aan één van de oudste kunstenaarsverenigingen van het land. Er worden hier maandelijks exposities georganiseerd.



De Vleeshal

Locatie: Grote Markt 18
De Vleeshal is gebouwd in het begin van de 17e eeuw. De stad had behoefte aan een Vleeshal omdat de stadsbevolking toenam, en daarmee de vraag naar vlees. Het toenmalige stadsbestuur wilde een rijk gedecoreerd gebouw met de mooiste materialen. Hier heeft de stadsarchitect Lieven de Key invulling aan gegeven door veel natuursteen te gebruiken. Het gebouw behoort tot dé voorbeelden van Hollandse Renaissance stijl, hetgeen zich uit in de vele opvallende ornamenten. Opvallend hierbij zijn de aangebrachte schapen- en ossenkoppen die verwijzen naar de oorspronkelijke functie van de hal. De Vleeshal is nu de dependance van het Frans Halsmuseum. In de kelder bevindt zich het Archeologisch Museum.







Stadhuis

Locatie: Grote Markt 2
Het stadhuiscomplex heeft een lange geschiedenis. Oorspronkelijk stond op deze plaats een complex van de graven van Holland. Van hieruit werden grafelijke landerijen geëxploiteerd, maar het diende ook als militair en bestuurlijk centrum. Vermoedelijk is dit complex door een stadsbrand in 1347 of 1351 verwoest en was dit de aanleiding om de overblijfselen aan de stad te schenken. Op deze plaats verrees in ieder geval het stadhuis, dat in 1370 gereed kwam. Het was een groot rechthoekig gebouw met kantelen en een toren. Het belangrijkste vertrek was wat tegenwoordig de Gravenzaal genoemd wordt. Deze ruimte doet nu dienst als ontvangstruimte en trouwzaal. Rond 1385 kwamen er twee uitbouwtjes aan de kant van de Grote Markt, de Grote- en Kleine Vierschaar. In de Grote Vierschaar werd op de begane grond recht gesproken, op de bovenverdieping vergaderde het stadsbestuur. In de periode 1454-1458 werd een nieuwe aanbouw aan de kant van de Zijlstraat gemaakt. Op de eerste verdieping kwam de kamer waar de burgemeester en leden van de vroedschap gingen vergaderen. Het is de kamer waar tegenwoordig de burgemeester zetelt. Op de begane grond kwamen de stadsklerken te werken. De schepenen bleven in de Grote Vierschaar bijeenkomen, en werd tussen 1467 en 1468 vergroot.
De stadhuistoren werd tussen 1465 en 1468 gebouwd, maar moest wegens bouwvalligheid in 1772 worden afgebroken. In 1913 werd de stadhuistoren op initiatief van de Historische Vereniging Haerlem herbouwd. Achter de oorspronkelijke grafelijke woning verrees tussen 1287 en 1296 het klooster van de Predikheren of Dominicanen. In 1577 kwam dit klooster in het bezit van de stad. Het kloostercomplex werd gebruikt om het stadhuis uit te breiden. Een aantal onderdelen van dit klooster zijn nog duidelijk herkenbaar, zoals de kloostergangen. De kloosterkerk zelf is afgebroken.
In de zeventiende eeuw onderging het stadhuiscomplex verschillende wijzigingen. Aan de Zijlstraat verrees in de periode 1622-1630 een hele nieuwe vleugel in de Hollandse Renaissancestijl, naar ontwerp van Lieven de Key. De stadhuisgevel werd in de periode 1630-1633 in Classicistische stijl vernieuwd. Het beeld van Vrouwe Justitia uit 1466 aan de Grote Vierschaar werd vervangen door het huidige beeld.
In de negentiende eeuw werd onder andere voor de schilderijen van Frans Hals een aantal museumzalen gebouwd aan de Prinsenhofzijde. De laatste belangrijke uitbreiding is de bouw van de aan de Koningstraat tussen 1937 en 1940. Deze vleugel is een ontwerp van architect J. van der Steur. In 1983-1985 werden de kap en voorgevels van het stadhuis gerestaureerd.

De Hoofdwacht

Locatie: Grote Markt 17

De Hoofdwacht is gebouwd in de 13e eeuw. Sporen in het metselwerk aan de zijgevel van dit pand duiden er namelijk op dat dit een van de oudste gebouwen van Haarlem is. Het was onder andere de woning van boekdrukker Mr. Jan van Zuren. Deze had van 1583 tot 1591 zitting in de Vroedschap (de gemeenteraad) van Haarlem en is van 1561 tot 1573 burgemeester geweest. In 1641 wordt het pand vermeld als "het huys daer het vergulde Lampeth uythangt, voormaels geweest zijnde het oude Raedthuys der Stadt Haerlem". Op 17 mei 1755 werd het oude raadhuis door de gemeente Haarlem gekocht om te dienen als Hoofdwacht voor de Schutterij. Sinds 1919 is de Historische vereniging Haerlem hier gevestigd.





















Kathedrale Basiliek St. Bavo

Locatie: Leidsevaart 146



De kathedrale Basiliek St. Bavo is in 1895 door de architect was Jos Cuypers, zoon van de bekende Pierre Cuypers, gebouwd. De kerk kwam in verschillende fasen tot stand. Op 2 mei 1898 was het koor zover gereed dat het kon worden ingewijd. Na een aantal onderbrekingen werden het schip en het transept met de koepel gebouwd. In 1906 was de kerk op de torens na voltooid en in gebruik genomen. In 1928 werd de kerk gecompleteerd door de bouw van de beide westtorens. De kathedrale basiliek is in opzet en plattegrond een driebeukige kruisbasiliek, met een kapelkrans rond het koor, een ronde koepeltoren op de kruising en de twee westtorens, afgeleid van de grote Franse kathedralen uit de gotiek. In detaillering, de versiering en het materiaal gebruik is de St. Bavo een eigentijds bouwwerk waarin invloeden van de Art Nouveau en Berlage en de Amsterdamse School te herkennen zijn. Aan het interieur werkten verscheidene kunstenaars, zoals de gebroeders Brom (edelsmeden), de Haarlemse beeldhouwer J.P. Maas en de kunstenaar Jan Toorop





Architektuur en bouwhistorisch museum

Locatie: Groot Heiligland 47
Open: di-za 12-17u, zo 13-17u, groepen op afspraak
www.architectuurhaarlem.nl


Wisselende exposities over historische en moderne architectuur. Regionale, nationale en internationale architectuur, stedenbouw- en landschapsarchiktectuur, architectuurfotografie en beeldende kunst.